Na te i inne pytania znajdziecie odpowiedzi w raporcie ze spotkania Zespołu konsultacyjnego ds. ochrony powietrza i zieleni z dn. 18.10.2021 r.
Tym razem Zespół poświęcił całe spotkanie na sprawy związane z ochroną powietrza. Ze strony Urzędu Miasta w spotkaniu uczestniczył Bogdan Sablik i Katarzyna Naczyńska- Budnik z Wydziału Ochrony Środowiska. Ze strony Mysłowickiego Alarmu Smogowego udział wzięli Aleksandra Nowicka, Piotr Grabowski i Jerzy Bryk. W spotkaniu uczestniczyła także przedstawicielka Rady Dzielnicy Centrum.
Na spotkaniu omówiono następujące tematy:
- Realizacja gminnego programu wymiany kotłów.
Jak poinformował Pan Bogdan Sablik, w 2020 r. realizacji podlegało prawie 800 wniosków ( 155 z lat poprzednich i 647 z bieżącego roku). Z uwagi na ograniczenia budżetowe podpisano 590 umów. Ze środków budżetowych starczyło pieniędzy na 200 umów ( wnioski z lat ubiegłych i 63 z roku bieżącego). Kolejne 390 umów podpisano w ramach środków z pożyczki z WFOŚiGW. Z uwagi na to, że umowę pożyczki prezydent podpisał dopiero 27 lipca 2021 r. podpisywanie umów dla 390 wniosków na jakie starczyło pieniędzy rozpoczęto dopiero w sierpniu i zakończono we wrześniu. Tym samym pomimo tytanicznej pracy urzędników aby ze wszystkimi się skontaktować i podpisać umowy w jak najkrótszym czasie, i tak wielu mieszkańców może z przyczyn od nich niezależnych nie zdążyć z inwestycją. Wydłużają się bowiem terminy przyłączeń do sieci gazowej, występują braki urządzeń grzewczych na rynku a także jest problem z instalatorami. Na 18 października mieszkańcy rozliczyli łącznie 276 wniosków ( 144 z transzy budżetowej i 132 z pożyczki). Z uwagi na fakt, że na rozliczenie dotacji pozostał czas do 20 listopada, Jerzy Bryk z Mysłowickiego Alarmu Smogowego zawnioskował o wydłużenie terminu na rozliczenie dotacji oraz aneksowanie terminu na rozliczenie pożyczki z WFOŚiGW . Ponadto padła propozycja aby maksymalnie ograniczyć formalności przy rozliczaniu dotacji oraz zrezygnować z wymogu przedkładania umowy podpisanej z Zakładem Gazowniczym. Wiemy, że są opóźnienia w przyłączeniu do sieci, a przecież jak ktoś już ten kocioł gazowy zamontował i tylko czeka na gaz to dotację powinien dostać.
Jerzy Bryk złożył także wniosek, aby na przyszły rok przeznaczyć na dopłaty kwotę co najmniej 6 mln zł tak aby obsłużyć jak szacuje, około 200 wnioskodawców tegorocznych i 600 nowych. Niewykorzystane środki nie przechodzą na rok kolejny. Miejskie dotacje sprawiły, że wymiana kotłów w Mysłowicach nabrała dobrego tempa. W dobie powszechnej drożyzny te dodatkowe środki są mieszkańcom bardzo potrzebne. Wielu z nich po prostu nie było by stać na wymianę kotła bez miejskiej dotacji.
- Realizacja programu Czyste powietrze
Gmina Mysłowice od listopada 2019 r. prowadzi punkt rządowego programu Czyste powietrze. Zgodnie z porozumieniem zawartym przez gminę z WFOŚiGW, gmina ma świadczyć wsparcie dla mieszkańców, prowadzić spotkania, akcje informacyjne itp. W zamian fundusz płaci za każdy wniosek oraz proponuje dodatkowe bonusy finansowe dla najlepszych gmin (w których złożono najwięcej wniosków). W rankingu gmin Mysłowice za pierwszy kwartał 2021 r zajmują 114 miejsce (89 wniosków) a za drugi kwartał 2021 r. spadły na 158 pozycję ( 114 wniosków). To i tak niezłe miejsce pośród 2477 polskich gmin, ale biorąc pod uwagę, że program Czyste powietrze to po pierwsze środki zewnętrzne i nie obciąża budżetu, po drugie gmina dostaje wynagrodzenie za złożone wnioski, a po trzecie prezydent Dariusz Wójtowicz w swoich deklaracjach przedwyborczych wymieniał ten program jako swój absolutny priorytet – czujemy więc pewien niedosyt. Stać nas na więcej, stać nas na bycie liderem w tym programie i awans co najmniej do pierwszej 50-tki polskich gmin – mówi Jerzy Bryk.
Od dawna wnioskujemy do prezydenta aby usprawnić obsługę programu. Obecnie punkt jest dostępny w minimalnym wymaganym wymiarze czyli 10 godzin tygodniowo. Mieszkańcy otrzymują co prawda wsparcie telefoniczne, ale niestety obecnie czekają miesiąc na termin chcąc skorzystać z usługi na miejscu w urzędzie. Ponadto brakuje dobrej i ciągłej akcji promocyjnej, co jest wymagane w zawartym porozumieniu – dodał.
- Ekodoradcy ciągle brak.
Ekodoradca to urzędnik gminny który pomaga mieszkańcom w decyzjach dotyczących termomodernizacji. Robi to za darmo, bo jest pracownikiem gminy. Jeśli ktoś nie wie, czy może zainstalować pompę ciepła, czy też lepiej będzie zainstalować kocioł gazowy, jakie powinien dać ocieplenie itp. może przyjść do ekodoradcy i ten mu za darmo profesjonalnie doradzi.
Takie stanowisko świetnie się sprawdziło w wielu gminach małopolski. To jak jest potrzebne świadczą problemy mieszkańców chociażby we wnioskowaniu o dotacje. Jak sygnalizował Pan Sablik zdarzają się przypadki, że ktoś wnioskował np. o dopłatę do pompy ciepła, a po rozeznaniu tematu jednak chce zmienić decyzję. W przypadku pieniędzy gminnych nie ma z tym problemu, natomiast jeśli chodzi o pieniądze z pożyczki to jest to niemożliwe z przyczyn formalnych.
Konsultacja z ekodoradcą mogłaby zmniejszyć skalę tych problemów.
Niestety ekodoradcy nie ma. Prezydent co prawda ogłaszał konkursy na to stanowisko, lecz do tej pory nikt się nie zgłosił. Prezydent z niezrozumiałych dla nas przyczyn zrezygnował ze wsparcia Urzędu Marszałkowskiego. Marszałek Województwa Śląskiego pismem z dn. 10 lutego 2021 r. zaprosił gminy woj. śląskiego do udziału w projekcie zintegrowanym LIFE pt. “ Śląskie. Przywracamy błękit” Kompleksowa realizacja Programu ochrony powietrza dla województwa śląskiego. Projekt o wartości całkowitej 17,5 mln euro przewidziany do realizacji w latach 2022-2027 na terenie całego woj. śląskiego ma na celu poprawę jakości powietrza w regionie poprzez wdrożenie w POP działań naprawczych. Fundamentem projektu jest zapewnienie na poziomie gminnym usług “ekodoradców”. Zatrudnienie ich oraz wyposażenie w podstawowe narzędzia pracy, przede wszystkim informacyjno- edukacyjne będzie stanowiło zadanie gmin. W ramach projektu ekodoradca byłby sfinansowany ze środków projektu przez 3 lata, a przez kolejne 3 zatrudniała by go gmina.
Prezydent Wójtowicz, jak poinformował nas w udzielonej informacji publicznej nie skorzystał z tej oferty.
- Wsparcie dla najuboższych
Jerzy Bryk po raz kolejny poruszył temat ubóstwa energetycznego i konieczności zapewnienia wsparcia dla najuboższych. Problem nabiera obecnie szczególnej wagi, gdyż ceny energii rosną w zastraszającym tempie, podobnie bardzo zdrożały zarówno materiały budowlane jak i usługi. Ponadto mieszkańcy zmodernizowanych kamienic które przyłączono do sieci ciepłowniczej dostali do zapłacenia bardzo wysokie rachunki i tu urząd miasta powinien rozważyć wprowadzenie dopłat i dalsze prace termomodernizacyjne aby zmniejszyć zapotrzebowanie na energię – dodał.
Pani Katarzyna Naczyńska- Budnik zaznaczyła, że brak jest obecnie czytelnych przepisów prawnych definiujących osoby ubogie energetycznie i tym samym nie ma jasnych kryteriów kwalifikacji do takiej pomocy. Dodała także, że gmina zgłosiła się do rządowego programu StopSmog i być może realizacja tego programu ułatwi wypracowanie kryteriów dla takiego wsparcia.
Rada Miasta będzie rozpatrywać przystąpienie gminy Mysłowice do programu StopSmog na najbliższej sesji dn. 28.10.2021 r. Jest to program rządowy w ramach którego gmina typuje osoby najuboższe i przeprowadza termomodernizację ich budynków ze 100% dofinansowaniem, czyli za darmo.
Przystąpienie do tego programu jest jednym z głównych postulatów Mysłowickiego Alarmu Smogowego. Petycja w tej sprawie była złożona już w 2019 r, później też były ponawiane takie wnioski, dlatego bardzo się cieszymy i liczymy, że radni będą konsekwentnie realizować przyjętą strategię czystego powietrza i zatwierdzą przystąpienie do StopSmog – powiedział Jerzy Bryk
- Inwentaryzacja kotłów i promocja CEEB
Inwentaryzacja źródeł ciepła była jednym z priorytetów Dariusza Wójtowicza którą wskazał w swoich deklaracjach przedwyborczych. Niestety gmina takiej inwentaryzacji nie zrobiła. W tym roku od 1 lipca została uruchomiona Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków (CEEB) która jest prowadzona przez Główny Urząd Nadzoru Budowlanego. Każdy mieszkaniec ma obowiązek do 30 czerwca 2022 r. złożyć deklarację i zgłosić wszystkie źródła ciepła jakich używa. Można to zrobić przez stronę internetową https://www.gunb.gov.pl/ lub w urzędzie.
Urzędnicy wypełniają także CEEB przy okazji wniosków o dotacje.
Przeprowadzenie ewidencji jest szczególnie ważne do określenia potrzeb w zakresie wymiany kotłów, zapewnienia na ten cel odpowiednich środków. Dlatego Jerzy Bryk zawnioskował aby Urząd Miasta intensywnie promował CEEB i informował mieszkańców o obowiązku zgłoszenia źródła ciepła. Inwentaryzacja kotłów jest zadaniem własnym gminy, wynika z zapisów Programu Ochrony Powietrza dla woj. śląskiego (POP).
- Kontrole w zakresie przestrzegania uchwały antysmogowej.
Na spotkaniu poruszono temat kontroli realizowanych przez Straż Miejską. W związku z zarządzeniem wojewody aby zminimalizować kontrole w czasie pandemii liczba tych kontroli w 2020 i 2021 r dramatycznie spadła. Przedstawiciele Mysłowickiego Alarmu Smogowego zawnioskowali, aby w tym sezonie zimowym wrócić do intensywnych kontroli. Ponadto przedłożono rekomendacje wypracowane przez Zespół roboczy ds. wdrażania przepisów tzw. uchwały antysmogowej Śląskiego Związku Gmin i Powiatów ( Jerzy Bryk z Mysłowickiego Alarmu Smogowego uczestniczył w pracach tego zespołu).
Zarekomendowano także przeprowadzenie akcji kontrolnych z użyciem drona. Sensory zainstalowane na dronie pozwalają bez niepotrzebnego niepokojenia mieszkańców sprawdzić skład dymu jaki wydobywa się z komina i wstępnie ocenić, czy kocioł spełnia standardy emisyjne a także czy spalane są odpady.
Podczas jednej 4 godzinnej sesji pomiarowej zespół jest w stanie skontrolować obszar zabudowy jednorodzinnej o powierzchni ok. 1 km2. W przypadku stwierdzenia przez operatora drona “podejrzanego” dymu dana nieruchomość jest natychmiast kontrolowana przez uczestniczący w akcji pomiarowej patrol Straży Miejskiej. Koszt takiej sesji to ok. 2-3 tys zł i środki te mogłyby pochodzić z budżetu rad dzielnic, które w swoim statucie mają wpisane zadania z zakresu ograniczenia niskiej emisji.
Kontrole tego typu są szczególnie ważne, gdyż budują świadomość wśród mieszkańców, że kombinowanie nie popłaca. Mamy sygnały, że ludzie zamiast pieca wymieniają same tabliczki znamionowe i udają, że piec jest młodszy niż faktycznie, albo zostają oszukani przez sprzedawców oferujących kotły z fałszywym certyfikatem emisyjności. Taki dron pozwoli w trakcie pomiaru trwającego 15 sekund zmierzyć zawartość dymu i ocenić czy kocioł spełnia standardy. W przypadku wykrycia fałszerstwa tabliczki znamionowej ( a jest to wbrew pozorom bardzo łatwe) właściciel odpowie za fałszerstwo dokumentów. Już od 1.01.2023 roku zgodnie z zapisami uchwały antysmogowej żaden kocioł typu kopciuch nie będzie mógł być używany, podobnie od tej daty nie można używać pieców kaflowych, typu koza i kominków które nie będą spełniać wymagań emisyjnych ekoprojektu. Kontrole będą tym łatwiejsze, że teoretycznie po tej dacie nie powinien być widoczny żaden intensywny dym z komina ( bo przy urządzeniach jakie będą dopuszczone od tej daty zadymienie jest praktycznie niewidoczne) – powiedział Jerzy Bryk
Zadano także pytanie, jak zaawansowany jest proces dostosowania do zapisów uchwały antysmogowej w nieruchomościach gminnych.
- Zaproszenie do akcji “Płuca”
Przedstawiciele Mysłowickiego Alarmu Smogowego zaprosili miasto do udziału w akcji informacyjnej z wykorzystaniem sztucznych płuc. Jest to akcja z powodzeniem realizowana od kilku lat w różnych gminach polegająca na ustawieniu na okres 2 tygodni przyczepy samochodowej z zabudową udającą płuca. Przez ten czas wentylatory pompują przez początkowo białą włókninę powietrze w ilości zbliżonej do tej jaką oddychamy. Cząstki zawarte w powietrzu osadzają się na tkaninie która z czasem zmienia kolor na ciemny. Obrazuje to ilość zanieczyszczeń jaka osadza się w naszych płucach. W Mysłowicach płuca staną w okresie od 14 do 28 stycznia 2022 r.
najprawdopodobniej w dzielnicy Janów Miejski – Ćmok – która zgodnie z pomiarami wykonanymi w 2018 r. przez Główny Instytut Górnictwa należy do najbardziej zadymionych.
- Realizacja postulatów z poprzednich spotkań
W zakresie zgłoszonych wcześniej wniosków i postulatów władze miasta pojęły się realizacji programu StopSmog.
Pozostałe wnioski, postulaty i uwagi pozostały bez odpowiedzi.
Przypomnijmy, na spotkaniu Zespołu dn. 1 marca 2021 r. i kolejnych Mysłowicki Alarm Smogowy podejmował następujące zagadnienia:
1. Zapewnienie mieszkańcom dostępu do informacji.
– aktualizacja strony internetowej zgodnie ze złożonym wnioskiem z dn. 21 lutego 2021 r (w załączeniu),
– “szeroko zakrojona akcja społeczna” o której Pan Prezydent mówił w deklaracjach przedwyborczych pod koniec 2018 r. ( deklaracje w załączeniu)
– inwentaryzacja i bezpośrednia rozmowa z mieszkańcami (pilotaż w dzielnicy Janów Miejski Ćmok a także możliwość objęcia akcją całego miasta).
2. Zapewnienie wsparcia najuboższym.
– zidentyfikowanie najuboższych mieszkańców Mysłowic i ocena skali problemu,
– zabezpieczenie środków na przystąpienie do programu Stop Smog. – (wniosek
z 15 marca 2019 r. – w załączeniu),
– zapewnienie bieżącego wsparcia z gminnego programu.
3. Usprawnienie obsługi mieszkańców.
– przyśpieszenie procedowania wniosków do programu gminnego zgodnie ze złożonym wnioskiem (w załączeniu), tak aby urząd miasta dotrzymywał terminów wynikających z regulaminu w zakresie rozpatrzenia wniosku, a także terminu podpisania umowy z beneficjentami.
– zmiana regulaminu dopłat celem zapewnienia wydatkowania całości środków zabezpieczonych na dopłaty do wymiany kotłów w sposób efektywny.
– otwarcie punktów składania wniosków codziennie, także w godzinach
wieczornych i soboty.
– webinaria, spotkania online z mieszkańcami, spotkania w dzielnicach.
– wyjaśnienie opinii publicznej dlaczego i na jakie inne zadania nie związane z programem zostało wydane ok. 0.5 mln zł z budżetu na rok 2020 programu gminnego na dopłaty na wymianę źródeł ciepła.
– zapewnienie transparentności w zakresie kolejności rejestrowania wniosków o dopłaty na wymianę źródeł ciepła
Ponadto przedłożono ponownie propozycje działań złożone Panu Prezydentowi Wójtowiczowi na początku stycznia 2019 r. które nadal czekają na realizację, także deklaracje przedwyborcze Pana Wójtowicza wraz z wnioskiem o informację czy i kiedy będą realizowane.
